Rozwój Cukrowni im. Fr. Malinowskiego w Sokołowie Podlaskim
W okresie 25-lecia Władzy Ludowej

1. Cukrownia w Sokołowie Podlaskim, nosząca obecnie imię Franciszka Malinowskiego, była wybudowana w 1845 r. W okresie międzywojennym cukrownia nosiła nazwę „Elżbietów”. Moc przerobowa cukrowni wynosiła 5000 q buraków na dobę. W lipcu 1944 roku okupant niemiecki, opuszczając teren Sokołowa, wysadził cukrownię w powietrze.

Przed załogą byłej cukrowni „Elżbietów” stanął problem zatrudnienia. W samym mieście poza cukrownią oraz młynem „Społem”, który również został zniszczony przez okupanta, nie było zakładów przemysłowych, w których załoga zniszczonej cukrowni mogłaby znaleźć pracę. Część więc załogi opuściła zburzoną cukrownię, przenosząc się do innych zakładów przemysłu cukrowniczego, na ziemiach odzyskanych.
Pozostała załoga, która nie opuściła zakładu macierzystego na terenie cukrowni uruchomiła tartak oraz przystąpiła do usuwania gruzów i zniszczeń, zabezpieczając równocześnie przed dewastacją ocalałe urządzenia i agregaty.
Po utworzeniu się Władzy Ludowej, załoga cukrowni oraz miejscowe czynniki polityczno-administracyjne, rozpoczęły starania w sprawie odbudowy zniszczonej cukrowni. Przebywając w 1946 r. na terenie Sokołowa Podlaskiego, ówczesny v-ce Minister Przemysłu i Handlu, tow. inż. Bolesław Rusiński, dał ze swojej strony zapewnienie, że cukrownia zostanie odbudowana. Decyzja o odbudowie cukrowni, wydana przez Ministra Przemysłu Rolnego i Spożywczego, zapadła 9 grudnia 1949 r. Okres odbudowy cukrowni zaplanowany został na 2 lata – zdolność przerobowa 12000 q buraków na dobę. Decyzja o odbudowie cukrowni zapadła w 5-6 lat po jej zburzeniu. Na szczeblu instancji nadrzędnych były poważne obiekcje, co do celowości odbudowy zniszczonego zakładu.

Odbudowa cukrowni o dotychczasowej zdolności przerobowej nie znajdowała ekonomicznego uzasadnienia. Przed zakładem o dużym przerobie stawał problem zaopatrzenia w wodę oraz surowce. Samo miasto Sokołów, ani też najbliższa okolica nie posiadało naturalnego ujęcia wodnego oraz dostatecznego zaplecza surowcowego. Trudności te jednak zostały pokonane, gdyż za odbudowę cukrowni przemawiały lokalne warunki gospodarcze. Ostatecznie cukrownia została odbudowana i 20 listopada 1951 r. nastąpił jej rozruch. Otwarcia dokonał Minister Przemysłu Rolnego i Spożywczego tow. Hofman.
W pierwszej kampanii, jako próbnej, przerobiono 100.000 q buraków. Odbudowa cukrowni była wyjątkowo trudna, wymagała dużo samozaparcia i wysiłku ze strony załogi. W tym bowiem czasie cały przemysł krajowy dopiero powstawał, brak więc było nowych urządzeń i agregatów dla przemysłu cukrowniczego.
Załoga naszej cukrowni demontowała niezbędne urządzenia w nieczynnych cukrowniach na zachodzie kraju, które z kolei montowane były w cukrowni sokołowskiej.

Następne kampanie były lepsze, ale nie zaspokajały ambicji załogi, cukrownia bowiem nie osiągała planowej produkcji, a jakość jej budziła zastrzeżenia. Dzięki uporczywej pracy załogi oraz wprowadzeniu nowoczesnej techniki i racjonalizacji zdolność przerobowa wzrastała, a jakość produkcji kwalifikowała się na eksport.

Zarządzeniem Nr 371 Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu z dnia 25 maja 1959 r. cukrownia „Sokołów” otrzymała nazwę miejscowego działacza ruchu robotniczego i rewolucjonisty tow. Franciszka Malinowskiego.

Począwszy od 1958 r. cukrownia stała się zakładem rentownym. Załoga zaczęła wypracowywać fundusz zakładowy. Przy niewielkich nakładach finansowych, sposobem gospodarczym, przystąpiono do modernizacji zakładu. Dzięki wprowadzonym usprawnieniom oraz wymianie niektórych agregatów zdolność produkcyjna zakładu z każdym rokiem wzrastała. Wzrost zdolności przerobowej ilustruje poniższa tabela za lata 1957-1965.

Powyższe osiągnięcia załoga uzyskała bez większych nakładów inwestycyjnych.

Oddzielny okres historii zakładu otwiera rok 1966 r. W tym bowiem roku, kosztem 153 milionów zł., w ramach inwestycji centralnych przystąpiono do rozbudowy cukrowni, o zdolności przerobowej 30.000 q buraków na dobę. Cykl rozbudowy cukrowni przewidywał okres 3-ch lat przy równoczesnym prowadzeniu kampanii.
Rozbudowę prowadzono sukcesywnie, na poszczególnych stacjach, żeby w okresie kampanii cukrownia mogła prowadzić produkcję. Rok 1968 jako kończący trzy letni cykl miał dać 90% planowanej zdolności przerobowej.
Zamierzeń tych cukrownia nie osiągnęła, maksymalny przerób dobowy w okresie 3-ch lat rozbudowy, w 1958 r. wyniósł 18,6 tys. q buraków na dobę, nie dając planowanych efektów ekonomicznych. Cykl rozbudowy nie został zakończony w okresie 3-ch lat, przechodząc automatycznie na rok 4-ty tj. 1969.
Na powyższe niedociągnięcia złożyło się wiele przyczyn.
Główną przyczyną było opóźnienie robót montażowych przez generalnego wykonawcę, tj. przez Warszawskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego „Żelbet”, któremu zlecono rozbudowę cukrowni. Następne przyczyny to opóźnienie dostaw aparatury cukrowniczej przez wykonawców, trudności materialne, brak koordynacji prac pomiędzy generalnym wykonawcą a podwykonawcami, dużo usterek w samym projekcie rozbudowy itp. Powyższe niedociągnięcia rzutowały w okresie trzech lat rozbudowy na poważne opóźnienia rozpoczęcia kampanii przerobowej, zaniżenie zdolności produkcyjnej zakładu oraz pogorszenie się jakości cukru. Ostatecznie rozbudowa zostanie zakończona w 1969 r. W ramach rozbudowy cukrowni zainstalowano nowoczesną aparaturę cukrowniczą, wprowadzono w szerokim zakresie automatyzację i mechanizację, co pozwoli na wyeliminowanie prac uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia ludzkiego.

Po zakończeniu rozbudowy produkcja wzrośnie o 1/3 w porównaniu do 1965 r., przy równoczesnym zmniejszeniu zatrudnienia. 

Równocześnie z rozwojem zakładu produkcyjnego następowała poprawa warunków socjalno – bytowych oraz kulturalnych załogi. W pierwszych latach powojennych wybudowano budynek przedszkola na 60 miejsc, świetlicę, która również spełniała rolę sali kinowej, stołówkę na 60 miejsc , zastępczy hotel – barek na 34 łóżka, 4 budynki mieszkalne dla 45-ciu rodzin, ambulatorium przyzakładowe, stadion sportowy.
Począwszy od 1958 r. rozpoczęto kontynuować budownictwo mieszkaniowe z funduszu zakładowego. Do 1968 r. wybudowano 6 domów zakładowych dla 53 rodzin, następny budynek mieszkalny o 14 mieszkaniach jest w budowie. W ramach inwestycji prowadzona jest budowa hotelu robotniczego na 146 łóżek.
Hotel miał być oddany do użytku w 1968 r., jednak z winy generalnego wykonawcy, który opóźnił wykonawstwo robót, wejdzie do eksploatacji dopiero w 1970 r.

Przy zakładzie pracy prowadzony jest zespół orkiestry dętej, dwa zespoły młodzieżowe gitarowe, drużyna piłki nożnej oraz drużyna szachowa.

Pracownicy cukrowni im. Fr. Malinowskiego w Sokołowie Podlaskim, którzy swoją wytężoną pracą wnieśli duży wkład w rozwój zakładu.

1\ Tadeusz Brzozowski – stolarz modelarz, pracuje 40 lat, członek PZPR, odznaczony, Odznaką Przodownika Pracy.
2\ Adolf Buchalski – gospodarz fabryczny. Pracuje 44 lata, członek PZPR działacz społeczny, odznaczony wieloma wyróżnieniami i odznakami m.in. Złotym Krzyżem Zasługi. 
3\ Kazimierz Dąbrowski – tokarz pracuje 25 lat, bezpartyjny. Za wydajną pracę otrzymał dyplom uznania.
4\ Antoni Imieliński – główny mechanik, pracuje 39 lat, członek PZPR, posiada wiele odznaczeń, a m.in. Brązowy Krzyż Zasługi.
5\ Antoni Jachimczuk – stolarz, brygadzista pracuje 45 lat, członek PZPR, odznaczony Krzyżem Kawaleryjskim Orderem Odrodzenia Polski i innymi odznaczeniami. 
6\ Jan Jabłoński – ślusarz brygadzista, pracuje 19 lat członek PZPR, posiada Odznakę Przewodnika Pracy. Działacz Społeczny.
7\ Józef Jaworski – ślusarz emeryt, przepracował około 50 lat członek PZPR, wyróżniony wieloma odznaczeniami. Działacz społeczny. Dotychczas pełni funkcję Naczelnika OGP.
8\ Mieczysław Młynarczuk – ślusarz brygadzista. Pracuje 20 lat bezpartyjny, działacz społeczny, członek Rady Robotniczej.
9\ Antoni Modzelowski – ślusarz emeryt-brygadzista, pracował w cukrowni „Sokołów” 19 lat członek PZPR. Za swoją pracę otrzymał wiele wyróżnień i odznaczeń.
10\ Aleksander Pruszkowski – brygadzista – monter emeryt. Przepracował około 50 lat, członek PZPR. Za swoją pracę otrzymał wiele wyróżnień i odznaczeń.
11\ Franciszek Roman – inspektor surowcowy. Pracuje 25 lat członek PZPR, działacz Społeczny.
12\ Jan Strubel – ślusarz brygadzista, pracuje 34 lata, członek PZPR, za swoją pracę otrzymał wiele wyróżnień m.in. odznaczony Złotą Odznaką Przodownika Pracy.
13\ Tadeusz Skrzeczewski – ślusarz brygadzista, pracuje 20 lat, członek PZPR otrzymał wiele wyróżnień, posiada Odznakę Przodownika Pracy.
14\ Henryk Sliwiński – ślusarz brygadzista, majster krajalnic, pracuje 34 lata – członek PZPR. Posiada odznakę Przodownika Pracy.
15\ Kazimierz Tepli – II mechanik, pracuje 40 lat, członek PZPR. Za swoją pracę otrzymał wiele wyróżnień i Odznakę Przodownika Pracy.
16\ Antoni Wochna – ślusarz emeryt, przepracował 50 lat, członek PZPR. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i innymi odznaczeniami.

Cykl rozbudowy cukrowni zostanie zasadniczo zakończony w 1968 r. Wysiłki będą szły w kierunku poprawy jakości wyrobów oraz dalszej mechanizacji uciążliwych prac, co w efekcie powinno zwiększyć wydajność pracy, kosztem ograniczenia wysiłku fizycznego pracowników.
Zakłada się natychmiast poprawę warunków bytowych załogi przez dalszą kontynuację budownictwa zakładowego, rozszerzenie zakresu remontu mieszkań oraz rozbudowę klubo–świetlicy.

Renciści naszego zakładu w przeważającej części zamieszkują na osadzie fabrycznej i poprzez koło rencistów utworzono przy Radzie Zakładowej na co dzień mogą interesować się sprawami zakładu. Rada Zakładowa wspólnie z Dyrekcją zakładu na równi z pracownikami traktują ich potrzeby socjalno – bytowe. 
Pomoc przejawia się w udzielaniu im zapomóg bezzwrotnych, skierowań do sanatoriów, na wczasy, uczestniczenia w wycieczkach i niedzielnych wypoczynków organizowanych przez cukrownię oraz zapewnienie im pomocy w sprawach mieszkaniowych /remonty mieszkań/. Oprócz powyższego renciści cukrowni pobierają deputat cukrowy w ilości 20 kg rocznie, oraz posiadają prawo kupna węgla kamiennego w ilości 1 tony.
W szczególnie uroczystych chwilach dla zakładu pracy /jak dzień Pracownika Przemysłu Spożywczego, wyróżnienia zakładu we współzawodnictwie międzyzakładowym, oraz z Okazji Świąt Państwowych/ renciści są zapraszani przez nas na uroczystości które odbywają się w ramach spotkań na których poruszane są szczególnie interesujące ich sprawy dotyczące życia osobistego jak i zakładu pracy.