Po II wojnie światowej...

Cukrownia "Sokołów"

 Zdjęcie wykonałem na początku lat siedemdziesiątych. Cukrownia od strony wschodniej.

Lata 1944-1945

Sprawozdanie
Cukrowni SOKOŁÓW w Sokołowie Podl.
za okres od 10.VIII.1944 do 31.III.1945 r.

Cukrownia Sokołów prowadzona poprzednio pod nazwą „Cukrownia i Rafineria Elżbietów” w Przeździatce, wybudowana w 1845 roku przez właściciela majątku Przeździatka Hirszman. W roku 1879 przeszła na własność barona Stanisława Lessera. W roku 1904 Cukrownia i Rafineria zostały spalone i w tymże roku obudowana. W 1924 roku Cukrownię i Rafinerię przejął na własność za długi, Bank Handlowy w Warszawie unieruchamiając je do roku 1930. W roku tym Bank Handlowy wydzierżawił przedsiębiorstwo Spółce Akcyjnej, która zmieniła nazwę firmy na „Cukrownia i Rafineria Sokołów”. Spółka ta w 1936 r. dzierżawę odstąpiła nowopowstałej Spółce Akcyjnej Plantatorów Buraka Cukrowego, która prowadziła przedsiębiorstwo do wybuchu wojny w 1939 r.

W czasie okupacji niemieckiej Cukrownia i Rafineria była pod zarządem niemieckim. Po ustąpieniu okupanta Cukrownia i Rafineria przeszły pod Zarząd Państwowy dnia 10 sierpnia 1944 r.
Okupant, opuszczając Sokołów, poczynił spustoszenie w budynkach, maszynach i urządzeniach, przez wysadzenie względnie spalenie. Tak wielkie zniszczenia postawiły Polskie Władze przed dylematem odbudowy lub zaniechania takowej.

Odległość innych Cukrowni od terenów okręgu sokołowskiego, utrudniająca należyte wykorzystanie terenów nadających się do uprawy buraka cukrowego oraz w celu podniesienia stanu rolnictwa w tym okręgu i umożliwienia szerokim rzeszom pracowników przemysłu cukrowniczego, znajdującego się na terenie okręgu sokołowskiego – skłoniły miarodajne czynniki Polskie pójść po linii odbudowy Cukrowni. 
Postęp odbudowy Cukrowni będzie opisany w sprawozdaniach za następne lata.

Cukrownia Sokołów w okresie sprawozdawczym, prócz zniszczeń, o których wyżej mowa została również dotknięta poważnymi stratami spowodowanymi zniszczeniem znaczniejszych przestrzeni dojrzewającego już buraka cukrowego, przez działania wojenne, sierpień – wrzesień 1944 r. To też zbiór buraka cukrowego w okresie sprawozdawczym z terenu zakontraktowanego, zamiast spodziewanego w ilości ponad 300.000 q - wynosił zaledwie 123.13 q.
Przewlekała, bo do lutego trwająca kampania Cukrowni Lublin, której burak cukrowy ze zbioru 1944 r. został odstąpiony spowodowała dalsze straty z powodu zmarznięcia, a następnie zgnicia części buraków, bądź na placu bądź w wagonach do tego stopnia, że nie były zdatne do przerobu.
Podane wyżej okoliczności poza stratami majątkowymi spowodowały również stratę eksploatacyjną na plantacji buraka cukrowego w sumie zł. 282.607.97. /Rachunek wyników – nakłady, poz. 2/. O ile suma ta w innych warunkach gospodarczych mogłaby nie mieć decydującego wpływu na ostateczne wyniki eksploatacyjne Cukrowni, to jednak w okresie sprawozdawczym przyczyniła się ona do zamknięcia okresu sprawozdawczego ujemnym saldem eksploatacyjnym w sumie zł. 74.257.78.
Wypada na tym miejscu wspomnieć o technice sporządzania bilansu rachunku wyników, a mianowicie: urzędująca od sierpnia 1946 r. Dyrekcja Cukrowni zastała rachunkowość opartą jedynie na Dzienniku – Głównej i księgach pomocniczych obejmującą okres od 1 lipca 1944 r do 31 marca 1945 r., a więc z obrotami z czasów okupacji niemieckiej tj. od 1 lipca do 10 sierpnia 1944 r., w którym to dniu Cukrownia została zajęta przez Wojska Polskie i Radzieckie.

Na podstawie zarządzeń Ministra Przemysłu i Władz Przemysłu Cukrowniczego został ustalony majątek przejęty przez Władze Polskie w dniu 10 sierpnia 1944 r. i na ten dzień sporządzono bilans otwarcia, który przesłano do Zjednoczenia Przemysłu Cukrowniczego, Okręgu Warszawskiego w Płocku przy piśmie Cukrowni Sokołów z dnia 9 listopada 1946 r. L.dz.975/V/46.
Obroty dotyczące czasu okupacyjnego tj. 1.VIII.1944 r. zostały wyeliminowane przez odpowiednie dodatkowo przeksięgowanie w Dzienniku Głównej ustalając ten sposób do zamknięcie okresu obroty za czas od 10.VIII.1944 do 31.III.1945 r.

W końcu zaznacza się, że niniejsze sprawozdanie rachunkowe zostało oparte wyłącznie na danych zawartych w księgach rachunkowych o których mowa wyżej bez poparcia dowodami źródłowymi, których sprawozdająca Dyrekcja cukrowni na miejscu nie odnalazła.

Historia Odbudowy Cukrowni „Sokołów”

Wstęp. Sprawy osobowe...