WĘGRÓW




Historia Węgrowa

Węgrów leży w dolinie rzeki Liwiec, rozgraniczającej dwie krainy historyczne: Mazowsze i Podlasie. W roku 1441 Książe mazowiecki Bolesław IV nadał osiedlu prawa miejskie. Od roku 1558 miasto należało do Anny z Radziwiłłów Kiszczyny, gorącej zwolenniczki reformacji. Od tego czasu, przez ponad 200 lat, Węgrów był jednym z głównych centrów protestantyzmu polskiego. Odbywały się tu synody biskupów protestanckich. Przez pewien czas Węgrów dawał schronienie arianom, którzy mieli tu swoją drukarnię, wydającą dzieła znanych teologów, jak Piotr z Goniądza czy Marcin Krowicki.

Od 1693 r. miastem władali Radziwiłłowie herbu Trąby, którzy bardzo przyczynili się do jego rozwoju. Szczególnie zasłużył się dla Węgrowa książe Bogusław Radziwiłł. Obdarzył on mieszczan wieloma przywilejami, sprowadził szkockich sukienników, którzy rozsławili Węgrów swoimi wyrobami oraz nadał miastu herb, przedstawiający niedźwiedzicę na złotym polu z trzema radziwiłłowskim i trąbami. Złoty wiek Węgrowa przerwał "potop" szwecki. W roku 1657 najeźdźcy złupili miasto, podcinając jego dobrą koniukturę gospodarczą. Kolejnym właścicielem Węgrowa został podskarbi wielki koronny Jan Kazimierz Krasiński, któremu w roku 1664 sprzedał miasto książe Bogusław Radziwiłł.
Rządy Krasińskich charakteryzował rozsądek w dziedzinie ekonomi oraz tolerancja religijna, jednak zbieg niesprzyjających okoliczności oraz klęsk spadających na kraj - wojna północna i zniszczenie miasta przez Szwedów w 1703 roku, następujące po niej prześladowania religijne i w efekcie emigracja rzemieślników protestanckich - zahamowały rozwój Węgrowa.
W ciągu następnych dziesięcioleci Węgrów kilkakrotnie zmieniał właścicieli. W sennej atmosferze prowincjonalnego miasteczka donośnie odbiły się odgłosy walk powstań narodowych. W czasie powstania listopadowego przeprawy na Liwcu pod Liwem były miejscem zaciętych bojów pomiędzy wojskiem polskim i korpusem rosyjskim marszałka Iwana Dybicza. Jedna z największych bitew powstania styczniowego stoczyły z Rosjanami dnia 3.02.1863 roku oddziały powstańców, dowodzonych przez Jana Matlińskiego i Władysława Jabłonowskiego. Bohaterstwo kosynierów spod Węgrowa przeszło do legendy utrwalonej w twórczości M.Konopnickiej, A.Barbiera, C.K.Norwida, który w wierszu "Vanitas" porównał powstańców do Spartan spod Termopil. Po klęsce powstania, pomimo represji Węgrów podniósł się z upadku gospodarczego.

Od 1867 roku był siedzibą powiatu. Po 1918 roku, w okresie międzywojennym, miasto było rynkiem zbytu i ośrodkiem zaopatrzenia w towary przemysłowe dla okolicznych wsi. Lata II wojny światowej przyniosły znaczne zniszczenia i straty. Węgrów był bombardowany przez niemieckie lotnictwo; niemal cała ludność żydowska miasta została wymordowana; zburzono zabytkowe synagogi z XVII i XIX w. Wielu mieszkańców zginęło, walcząc z okupantami, innych wywieziono na roboty do Niemiec.
Wyzwolenie przynieśli miastu żołnierze AK, którzy w czasie akcji "Burza" pod dowództwem majora "Wolskiego" (Z.Maciejewski) wyparli dn. 8.08.1944 r. oddziały hitlerowskie, zapobiegając zaplanowanemu przez Niemców spaleniu Węgrowa. Węgrów może poszczycić się dużym, jak na tak niewielką miejscowość, zespołem budowli zabytkowych, z których część reprezentuje wysoką klasę artystyczną. Mowa tu przede wszystkim o fundacjach Jana Dobrogosta Krasińskiego, którego wybitny smak estetyczny zadecydował o jakości zbudowanych na jego polecenie kościołów: kolegiaty i świątyni poreformackiej. Drugi większy zespół tworzą budowle związane z protestantami: dwa kościoły, plebania i tzw. "drukarnia ariańska".
O żywych niegdyś stosunkach handlowych z Gdańskiem świadczy barokowy "Dom Gdański", dawna faktoria kupiecka przy rynku miejskim. Obrazu dopełniają domy z XVIII i XIX wieku zgrupowane głównie przy rynku oraz cmentarz ewangelicki i katolicki z wieloma nagrobkami.

(Z opracowania Romana Postka)

Kolegiata - kościół parafialny. 

We wnętrzu zespół fresków pędzla Michała AniołKolegiata - kociół Kolegiata -


W zakrystii kolegiaty znajduje się "Zwierciadło Twardowskiego"

Zdjęcia: Michał Kurc

ZAPRASZAM DO ODWIEDZENIA WĘGROWA