Sokołów Podlaski - z tamtych lat. Michał Kurc AFRP

Rok 1974

Biurowiec i brama główna.

HISTORIA CUKROWNI IM. FR. MALINOWSKIEGO
W SOKOŁOWIE PODLASKIM /skrócona/

Referatu wygłoszonego na zebraniu pracowniczym.

Cukrownia w Sokołowie Podlaskim została zbudowana w 1845 r. przez właściciela majątku Przeździatka – Hirszmana i nazwana od imienia jego żony „Cukrownia i Rafineria Elżbietów”.
W roku 1873 przeszła na własność barona Stanisława Lesera. W 1904 r. Cukrownia i Rafineria zostały spalone w tymże roku odbudowane. W l928 r. w następstwie poważnego zadłużenia przejął Cukrownię i rafinerię na własność Bank Handlowy w Warszawie, unieruchamiając je do roku 1930. W roku tym Bank Handlowy wydzierżawił Cukrownię Spółce Akcyjnej, która zmieniła nazwę na: „Cukrownia i Rafineria Sokołów”.
Spółka ta w roku 1935 dzierżawę odstąpiła nowo powstałej Spółce Akcyjnej Plantatorów Buraka Cukrowego z właścicielem majątku Przeździatka Malewiczem na czele.
Spółka ta prowadziła przedsiębiorstwo do wybuchu wojny w 1939 r. Cukrownia w latach międzywojennych przerabiała 500 ton buraków na dobę.

W czasie okupacji cukrownia była pod zarządem niemieckim. Ustępujący faszystowski okupant zniszczył cukrownię przez wysadzenie w powietrze i spalenie. Gdy władze polskie nazajutrz po wyzwoleniu obejmowały fabrykę na placu płonęły jeszcze hałdy węgla.

Na początku 1945 r. Centralny Zarząd Przemysłu Cukrowniczego chcąc zabezpieczyć załodze cukrowni pracę zezwolił na uruchomienie tartaku w zaadoptowanych ruinach cukrowni.
Jednocześnie przez cały ten okres trwały starania o decyzję odbudowy zniszczonego zakładu pracy.

9.12.1949 r. na posiedzeniu K.O.P.J. przy Ministerstwie Przemysłu Rolnego i Spożywczego zdecydowano odbudować cukrownię.

Okres odbudowy cukrowni zaplanowany został na 2 lata. Zdolność przerobowa przewidywana była na 1200 ton buraków na dobę, ponieważ zdolność przerobowa z okresu międzywojennego nie znajdowała ekonomicznego uzasadnienia. Decyzja o odbudowie cukrowni zapadła w 5 lat po jej zburzeniu. Na szczeblu instancji nadrzędnych były poważne obiekcje co do celowości odbudowy zniszczonego zakładu.
Przed zakładem o dużym przerobie stawał problem zaopatrzenia w wodę oraz surowiec. Samo miasto Sokołów ani też najbliższe okolice nie posiadały naturalnego ujęcia wodnego oraz dostatecznego zaplecza surowcowego. Odbudowę cukrowni zdecydowano jednak ze względu na lokalne warunki gospodarcze. Cukrownię odbudowano na bazie zdemontowanych maszyn i urządzeń z cudowni nie zakwalifikowanych do odbudowy borykając się niejednokrotnie z trudnościami transportowymi i montażowymi.

W Sokołowie jak i w całym przemyśle cukrowniczym brak było wysoko kwalifikowanej kadry technicznej oraz mistrzów montażowych. Odbudowanie cukrowni w tak krótkim czasie możliwe było tylko dzięki wielkiemu zrozumieniu i zaangażowaniu pracowników od lat związanych zakładem.

Ostatecznie cukrownia została odbudowana i w dniu 20 listopada 1951 r. nastąpił jej rozruch. Otwarcia cukrowni dokonał Minister Przemysłu Rolnego i Spożywczego tow. Haffman.

W pierwszej kampanii jako próbnej przerobiono 1000 ton buraków. Następne kampanie były lepsze, ale nie zaspakajały ambicji załogi ponieważ cukrownia nie osiągała planowanej produkcji, a jakość jej budziła zastrzeżenia. Dzięki uporczywej pracy załogi oraz wprowadzeniu nowoczesnej techniki i racjonalizacji zdolność przerobowa wzrastała a jakość produkcji kwalifikowała się na eksport.
Rok 1958 był dla cukrowni okresem przełomowym. We współzawodnictwie ogólnokrajowym załoga cukrowni "Sokołów" zajęła pierwsze miejsce .Sukces ten został powtórzony w 1959 r.
Zarządzeniem Nr. 371 Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu z dnia 25 maja 1959 r. cukrownia „Sokołów” otrzymała nazwę miejscowego działacza ruchu robotniczego i rewolucyjnego tow. Franciszka Malinowskiego.
Począwszy od 1958 r. cukrownia stała się zakładem rentownym. Załoga zaczęła wypracowywać fundusz zakładowy. Przy niewielkich nakładach finansowych, sposobem gospodarczym, przystąpiono do modernizacji zakładu. Dzięki wprowadzonym usprawnieniom oraz wymianie niektórych agregatów zdolność produkcyjna zakładu z każdym rokiem wzrastała.
Wysokie osiągnięcia załoga uzyskiwała bez większych nakładów inwestycyjnych.

Oddzielny okres historii zakładu otwiera rok 1966.

W tym bowiem roku w ramach inwestycji centralnych przystąpiono do rozbudowy cukrowni o znacznie większej zdolności przerobowej.

Rozdzielnia.

Cykl rozbudowy cukrowni przewidywał okras trzech lat przy równoczesnym prowadzeniu kampanii.

...

W założonym okresie rozbudowy 1966-69 zakład zmodernizowano i wmontowano nowoczesne urządzenia:
1. Wymieniono wszystkie urządzenia produktowni.
2. Dostawiono nową halę produkcyjną w której zainstalowano krajalnice i dwa dyfuzory Dds.
3. Piec wapienny.
4. Płuczkę buraczaną.
5. Kotły saturacyjne.
6. Kocioł.
7. Turbozespół.
8. Magazyn cukru.
W l971 r. zamontowano nowy I-szy dział wyparki.
W 1972 r. przebudowano stację filtracji wstawiając nowoczesne zagęszczalniki i filtry próżniowe.
W 1973 r. wymieniono wirówki periodyczne na ciągłe do cukrzycy II-ej.

Do cukrowni wprowadzono automatykę która objęła następujące stacje: dyfuzję, defekację, wirówki II-go produktu, a w roku bieżącym zamierza się zautomatyzować regulację poziomu soków na wyparce i gotowanie cukrzyc.