inscenizacja                                                                 (strona 2)

bitwy pod Węgrowem z 3 lutego 1863 roku

Dowództwo rosyjskie przynaglane depeszami cara postanowiło zaatakować Węgrów z dwóch stron. Od północy, z okolic Łochowa i Małkini uderzyć miały przerzucone tam koleją wojska garnizonu warszawskiego dowodzone przez gen. mjr. KrUdenera (3 bataliony piechoty, sotnia kozaków, dwa działa (łącznie 2500 żołnierzy). Obie kolumny pod dowództwem ppłk. Kriwonosowa i ppłk. Botempsa rozpocząć miały marsz na Węgrów i zaatakować miasto o świcie 4 lutego. Kolumna łochowska rozdzieliła się idąc szeroką ławą po obu brzegach Liwca.

Jednocześnie z południa skierowano na Węgrów silną kolumnę (900 żołnierzy, cztery działa) prowadzoną przez dowódcę smoleńskiego pułku ułanów płk. Papaafanasopuło. 1 lutego dowódca garnizonu siedleckiego gen. Drejer dla rozpoznania sytuacji skierował pod Mokobody szwadron ułanów, który stwierdziwszy obecność powstańców wezwał posiłki.

Jabłonowski i Matliński orientowali się w planach ataku na Węgrów, toteż by nie dopuścić do połączenia obu kolumn carskich skierowali na północ i południe dwa wydzielone oddziały. W lasy pod Ludwinów wysłano ok. 1000 kosynierów, do lasu jarnickiego na południe od Węgrowa inny, również 1000-osobowy oddział, a nadto pod Mokobody oddział rozpoznawczy pod dowództwem „Muchy” Kuczkowskiego. Wydaje się, że przynajmniej w pierwotnie przyjętym planie obydwa te silne liczbowo oddziały miały zadanie skutecznego powstrzymania przeciwnika na przedmieściach Węgrowa. Plan ten powiódł się w części.

Pod Ludwinowem wstrzymano pochód wojsk carskich i kolumna ta nie uczestniczyła w głównej bitwie o miasto”, a w lesie
jarnickim, gdzie 2 lutego dotarła awangarda sił płk. Papaafanasopuło (pluton artylerii, kompania piechoty, szwadron ułanów) rozgorzała w nocy bitwa.

Powstańcy dzięki pozorowanemu atakowi na skrzydłol wojsk carskich i uderzeniu kosynierów na ich tyły, zaskoczyli Rosjan. Bitwa trwała do piątej rano 3 lutego”.